Keistadfeesten Amersfoort

Keistadfeesten danken naam aan weddenschap.

In de Keistad wonen de Keientrekkers. Amersfoort, haar inwoners en de keistadfeesten hebben deze (bij)namen te danken aan de grote zwerfkei die sinds 1954 aan de Stadsring te bewonderen is. Everard Meyster, ook wel genaamd ‘De Dolle Jonker’, liet de steen na een weddenschap naar Amersfoort trekken

De geschiedenis van de Amersfoortse Kei

In 1544 werd al een ‘grooten keeselsteen’ bij de Waelberch aan de weg van Amersfoort naar Utrecht vermeld. Jonkheer Everard Meyster sloot, volgens het volksverhaal een weddenschap met een aantal vrienden dat hij de Amersfoorters zo gek zou krijgen dat ze de zwerfkei vanaf de Waelberch (bij de Stompert bij Soesterberg) naar de stad zouden trekken. Op 7 juni 1661 trokken 400 inwoners van Amersfoort de kei op een slee naar de Varkensmarkt.

Toen de Amersfoorters inzagen dat ze zo stom waren geweest zich in te spannen voor iets dat volkomen zinloos was, begroeven zij de kei in 1672 op de Varkensmarkt. Latere generaties schaamden zich niet voor het voorval. In 1903 werd de kei daar weer opgegraven en aan de Utrechtsestraat geplaatst. In 1932 werd de kei verplaatst naar Plantsoen-Zuid bij de Arnhemsestraat. Tijdens de Duitse bezetting is de steen tijdelijk ingegraven op de Hof uit angst voor beschadigingen. In 1954 kreeg de Amersfoortse Kei een nieuw en voorlopig laatste voetstuk aan de Stadsring.

Keienpark

Toen Amersfoort haar 700 jarig bestaan vierde in 1959, werd dit gekoppeld aan het bestaan van de Kei en het verhaal van de weddenschap. De jaren daarna volgde er sindsdien een feest in historische kledij, georganiseerd door een aantal Amersfoortse burgers, Poorters. In 1961 wilde de Amersfoortse middenstand het imago van de stad oppoetsen door het inrichten van een keienpark. Sindsdien krijgt de stad jarenlang uit binnen- of buitenland een kei als cadeau. Aanvankelijk hoorde hier de ontvangst bij van een gastland, dat zelf een kei moest meebrengen.

Start Keistadfeesten

In 1972 begonnen de jaarlijkse Keistadfeesten. Een aantal keren werden die feesten besloten met het door de stad trekken van ‘keien’ uit diverse Europese landen. Amersfoort heeft daar nog een aantal grote stenen aan overgehouden, die in het keienpark aan de Stadsring liggen uitgestald.

De cadeaustenen werden opgesteld naast de Amersfoortse Kei. Amersfoort heeft in de loop der jaren veel bijzondere keien verzameld. Zoals: de Turkse (1993), de Tsjechische (bij DierenPark Amersfoort, 1995), de Portugese (2003) en de gletsjerkei (1994 uit Oostenrijk/Italië).

De Amersfoortse Contactcommissie

In 1975 kreeg De Amersfoortse Contactcommissie de verantwoording over de organisatie van de Keistadfeesten. Deze organisatie werd in 1993 een Stichting met vrijwilligers. Het doel was om “de leefbaarheid van en de belangstelling voor Amersfoort te bevorderen”. Math Meesters, die in Amersfoort ook actief was met Jazz in the City, maakte deel uit van de Contactcommissie.

De Keistadfeesten werden breed gedragen door de Amersfoortse middenstand. De wijken werden nadrukkelijker betrokken bij de feesten. Ook de Traktor Tournee leverde in 1980 een bijdrage aan de Keistadfeesten met een zigeunerfeest. Keien kwamen uit Engeland, Oostenrijk, België /Luxenburg. Zwitserland, Canada, Frankrijk, Italië, Zweden en Joegoslavië

Prins Bernard

Om kosten te besparen komen vanaf 1980 de keien alleen nog maar uit Nederland. Ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van de Keistadfeesten duurden deze feesten, compleet met historische optochten, vijf dagen lang. In 1984 ontvangt Amersfoort een bijzondere kei uit het naburige Soestdijk. Prins Bernard zorgde voor een inscriptie en trok zijn eigen gift als ‘eretrekker’ de stad in.

Keistadfeesten 2009 foto Cees de Vries

De Viking

In het kader van de Keistadfeesten werd in 1978 de eerste versie van De Viking geplaatst. In de wijk Liendert op de locatie Van Randwijcklaan/Zangvogelweg keek de stoere Viking over de stad. Het beeld is gemaakt door de Zweedse beeldhouwer en kunstenaar Calle Örnemarklaar. Het twaalf meter hoge beeld was gemaakt van sloophout, afkomstig van een 17e-eeuwse Zweedse boerderij. De voettekst (gud bevare oss för vikingen) betekent God behoede ons voor de Vikingen. Het sloophout bleek niet bestand tegen het Nederlandse klimaat. In 1986 kwam Örnemark daarom nogmaals naar Amersfoort, om de vermolmde Viking te restaureren. Die restauratie heeft De Viking echter niet kunnen redden. Daarom werd er in 1993 een tweede versie van het beeld geplaatst, weer van Örnemarks hand, in een robuustere uitvoering.

Laatste editie

In september 2009 vindt, tijdens het slotweekend van Amersfoort 750 jaar, de veertigste en tevens laatste editie van de Keistadfeesten plaats. Een slotfeest voor alle (oud)medewerkers en vrijwilligers betekent het definitieve afscheid van de Keistadfeesten. Er is nog een kortstondige samenwerking met Theater Terras. Maar hierna valt het doek definitief voor de feesten. Sponsors zijn dan nog amper te vinden en de veiligheidseisen worden steeds strenger.