Garnizoensstad
Amersfoort is oorspronkelijk een garnizoensstad. De vele (voormalige) kazernes zijn (op één na) omgebouwd tot woonwijken. In de tussentijd waren ook hier kraakacties en alternatieve huisvesting.
Anton Groot kwam in 1972 vanuit Utrecht naar Amersfoort voor de opleiding AKBV (Academie voor Kunst en Beeldende Vorming). In die tijd zaten hier onder meer Marian Dessing, Frans Rühl, Marijke de Val, Willem de la Vierge en later ook Bert van As. Gewend aan wat meer reuring en drukte in Utrecht, trof hij hier een vrij slaperig stadje aan. Voor cursisten was er bij de opleiding in Amersfoort zelf niet veel te beleven. Maar buiten de opleiding was het wel anders.
Van Amsterdam kwam ook het Witte Fietsenplan
Anton Groot en Arne Haytsma waren actief om meer fietsroutes in te zetten en het weren van auto’s van de de toen nog niet-autovrije Amersfoortse pleinen. De ENWB (Eerste Enige Echte Nederlandse Wielrijdersbond) die later werd omgedoopt tot de ENFB (Echte Nederlandse Fietsersbond) werd opgericht. Zingend met het stuur van een fiets op de platte wagen werd aandacht gevraagd voor de fietser. Was dit dan het eerste straattheateroptreden?
In 1971 veranderde het beleid van de Amersfoortse Culturele Raad in Amersfoort. Deze stelde zich ten doel om “het culturele leven in Amersfoort te bevorderen en daaraan vorm te geven mede gelet op de belangen en behoeften van de regio”.
Uitgaan
Voor 1973: Sopla – jongerensoos vlak bij de Phoenix brouwerij en de Markthal
Rond 1973 : Oom Albert, De Pappillon, Marktzicht, een cafeetje op de Groenmarkt, Monnickendam, St Joris, terras Hotel Riche, Kobus aan de Poort, de Markthal, bioscoop Grand Theater en filmhuis A.
De Amersfoortse scene was vaak te vinden in de Koffoon, dit was de koffie annex platenzaak de twee Wezen. De cafés Llily Marlene. Bij Uncle Albert van Frans Rühl ontstond een eerste opzet voor een filmhuis. Terts Brinkhof had bij Uncle Albert zijn eerste optreden: het samenbinden van mensen met een draad. Hij speelde vanwege de geweldige akoestiek het liefst op een trompet, buiten bij de Joriskerk ingang Groenmarkt.
Rond 1980: Van Zanten, Wham, Marktzicht, Mariposa. St Joris, de Instee, Uncle Albert, Grand Theater, Hotel Riche, Monnickendam, St Joris.
Overal ontstonden bandjes en was er vraag naar oefenruimtes (BAM –Simon Luytelaar). Kees de Bie, Bas de Jong (foto) speelden onder de naam Wheelchair Willy in het voormalige pand van Sol de Wilt (nu Koestraat). In de Markthal waren meerdere initiatieven. Simon zorgde voor het eerste podium voor bands onder de naam Luna Festival in het Openluchttheater (zie interviews)
In de stad ontstonden in 1973 initiatieven voor buitentheater. Studenten van de pedagogische academie, Middelloo en Accu hielden op de hoek van de Groenmarkt en de Langestraat de wagenspelen Scaramoucha met onder meer Commedia del Arte-stukken door (Gerard Kooreman, … Harvey). Zij richten het Groenmarkt Committeer op. Naast Commedia del arte werd er ook muziek gebracht. Kamermuziek van Prettig Gestoord Vrouwenkoor (Cora Vonk), cabaret van Guido de Wijs, pianomuziek door Tristan Keuris (foto’s). Tristan was al bekend in Amersfoort dankzij de opera “O, Johnny Huss” bij de actie TABAK (Asselbergs).
De groei van Amersfoort was in deze tijd een hot item. Groeistad of Grootstad stond volop in de belangstelling, de annexatie van Hoogland (in 1974) diende zich aan. Werkgroep 2000 aan de Hooglandse weg zorgde voor de inspraak en informatievoorziening.
Ook hier was weer een ontmoetingsplek ontstaan van contacten (Harvey, Jan van de Smissen, Jim Schuyt) Naast Stampij was drukkerij de Hosting een van de drukkerijen die veel maatschappijkritisch werk uitgaf. Tussen Driebergen en drukkerij de Hosting was er een connectie.
Van zaal naar buiten
In de stad werd ook her en der gekraakt. Krakers bleven in touw met kraakacties
De “Witte Zaal”
Zo werd een voormalig schoolpand achter het huidige politiebureau een ontmoetingsplaats/actiecentrum voor homo’s en lesbische vrouwen(rond 1980 De Wham).
De gymzaal werd later omgevormd tot een kleine theaterzaal “de Witte zaal”. Initiatiefnemers waren Joost Gruyters, Paul Struyk, Alfred Konijnenbelt en Miep Boerkamp. Op de Appelmarkt was het filmhuis en het kindertheater gevestigd. Later werden ze samengevoegd in de voormalige Grachtkerk (dat eerder gekraakt was door onder meer Dick Roodhart) tot Theater de Lieve Vrouw, Filmhuis en de Kelder. Jim Klinkhamer was de architect. Kindertheater en volwassenentheater gingen samen. Inmiddels was de sloop van de huisjes bij de Walikerstraat en de Teut al in gang gezet voor theater De Flint.
Tegelijkertijd ontstond de Boulevard of Broken Dreams onder leiding van Terts Brinkhof waar later Tractortoernee (Denise, Lien v Valkenhoef, Ans Mous, later Willem Borra) uit voortkwam en De Parade en Mobile Arts (Terts Brinkhof). Theater Terras (Alfred Konijnebelt, het Poppenfestival (Leejo van Putten- Riekje Hoffman), La Strada (Leejo en Riekje) en Etcetera Lastrada (samengevoegd La Strada, Theater Terras (Alfred Konijnenbelt, Hiltina), en Tractortoernee2(Willem Borra) volgden elkaar op. Daarna kwam festival Etcetera (Ten van Essen) en het nieuwe festival Spoffin.Culturele achtergronden op een rij
Zonnehof
Middelloo, AVBK ACCU, (Anton Groot, Marijke de Val, Marian Dessing, Willem la Vierge, later ook Marcel Sophie)
Jeugdhonk: Sopla (Marion Bloem, Ron Jagers, Bert van As)
Aula Muurhuizen (Aafke, Ludo Zeilmaker,)
Markthal: Frans Rühl, Tristan Keuris,
Werkgroep Tabak, Asselbergs, Bert van As, Dick Roodhart, ….
Koffiehuis en platenzaak: De twee Wezen, de Koffoon (Frans Rühl)
Oom Albert filmhuis annex kroeg: (Frans Rühl/ Peter Putters)
Literatuurfestival in de Krommestraat (Peter Putters)
Boulevard of Broken dreams (Terts Brinkhof)
Groenmarkt Comité (Gerard Kooremans)
Scaramoucha, Italiaans maskertheater, later Theatro Obstinato,
Open Podium de Instee (Gé Seiger. Paul Sruyk)
IOSKA; Roel Schulting, Paul Struyk, Manon, Jim Klinkhamer
Accu (Ans Mous Ludo Zijlmaker,)
Carte blanche (Terts Brinkhof)
Traktortournee 1 (Lien van Valkenhoef, Denise, Ans Mous)
Tractortoernee 2 (Willem Borra)
De Parade (Terts Brinkhof)
BAM (Bond van Amersfoortse Muzikanten)
Amersfoortse Culturele Raad/Open Luchttheater: (Anton Groot)
Witte Zaal (Alfred Konijnebelt, Paul Struyk, Joost Gruyters)
Kindertheater Appelmarkt /Theater miniatuur, (Prisca Maas. Carla Kogelman/ Anton Groot)
Filmtheater Appelmarkt: (o.a. Bert van As, Paul Kloosterman)
De Flint
Onze Lieve Vrouwentheater/ Filmhuis
De Kelder (Robin Tan) Ontstaan van maatschappelijk actiegroepen rond 1970
Actie TABAK (Asselbergs)
1980 Actiegroepen groeistad, burgerkracht
HOS Hoogland Ondergrondse….
VerontRustenburgers
Soesterkwartier/ CSG1
Amateurtheaters: jeugdtheaters
Scholen in de Kunst
Bostheater André van Vuuren
Theater Terras (Alfred Konijnenbelt) voorheen Groenmarktcommité
Jazz driedaagse (Math Meesters)
Poppenfestival (Leejo van Putten, Riekje Hoffman)
La Strada (Leejo van Putten, Riekje Hoffman)
Etcetera La Strada (Leejo van Putten, Riekje Hoffman, Alfred Konijnenbelt, later ook Willem Borra)
Jazz op de Groenmarkt
Zigeunerfestival ( André van Gelder, Paul Kloosterman)
Stadscarroussel
Etcetera (Teun van Essen)
Franje (Ron Jagers)
Dias Latinos (Math Meesters)
Wagenwerkplaats (Joke Sickmann)
Per Expressie
Torenpop
Torenfestival koren
Kultureloop
Poppen in het Park
Arteganza
Global Village
Into the woods
Gluren bij de Buren
Spoffin (Alfred Konijnenbelt)
FCA
Blue Print (Ron jagers, Martin Hooning, Adinda van Wely)
POP muziek ( diverse festivals: Highlands, Willem Wondere Wereld…. Smartlappen Zie POPhistorieAmersfoort)
Verdere nieuw festivals…….
Leuk en herkenbaar om dit terug te lezen!
Mooi overzicht! Uncle Albert in de Krommestraat kreeg later een andere, ben vergeten welke. Weet iemand dat nog?