Waarheid Zomerfeest

De Waarheid was het partijblad van de CPN (Communistische partij Nederland).

Het blad werd in 1940 tijdens de Duitse bezetting opgericht als verzetskrant. Direct na de oorlog was De Waarheid enige tijd de grootste krant van Nederland. Het was een van de weinige kranten die direct van het begin af aan ijverden voor de onafhankelijkheid van Indonesië. Na 1945 kwam echter de Koude Oorlog, in deze periode (waarin Nederland officieel aan de kant van de Verenigde Staten stond) werd De Waarheid als communistische krant geïsoleerd.

Het eerste feest in 1946

Het Waarheid Zomerfeest, gehouden in Openluchttheater Birkhoven in Amersfoort, werd georganiseerd door het gelijknamige CPN-partijblad. De eerste editie was in 1946 en dat werd zo’n succes dat het feest in de daaropvolgende jaren een traditie werd. Het Waarheid Zomerfeest was geen Nederlandse vondst. De communistische zusterbladen organiseerden elders in Europa al dergelijke manifestaties. De feesten hadden een deels demonstratief karakter.

Corrie Vonk en Wim Kan

De Waarheid rept in 1946 over het Birkhoven-festival als de grootste manifestatie van na de oorlog. Voor het evenement waren extra treinen en honderden bussen ingezet. Duizenden mensen hadden de fiets genomen. Van Klaas, Jan en Ruud Berend is bekend dat zij lopend vanuit Amsterdam waren gekomen om het Waarheid Zomerfeest mee te maken.

Ernst Busch zou tijdens het tweede Waarheid Zomerfeest ( 1947) optreden. De communistische zanger die al voor de oorlog voor de VARA had gezongen, kreeg geen visum. Andere bekende artiesten waren er wel. Het cabaretduo Corrie Vonk en Wim Kan trad op. Frans van Schaik ook wel bekend als De zingende Zwerver was er ook. Hij werd bekend van meezingers als Eenzaam is de nacht, Droomland en Ketelbinkie. Van Schaik zong tijdens het Zomerfeest Het Waarheid-lied van het communistische dagblad.

Negentigduizend of toch dertigduizend bezoekers?

De Waarheid verkondigde trots dat meer dan negentigduizend mensen de manifestatie in Amersfoort hadden bezocht. Van die mededeling kreeg men achteraf spijt. De gemeente Amersfoort wilde voor die negentigduizend bezoekers vermakelijkheidsbelasting incasseren. Het aantal bezoekers werd spoorslags teruggebracht tot dertigduizend.

Het feestterrein werd omgeven door portretten. De klassieke koppen van Marx, Engels, Lenin en Stalin waren te zien, maar ook die van CPN-partijleider Paul de Groot. De centrale bijeenkomst was het hoogtepunt. Actuele speeches waren er van Paul de Groot, Gerben Wagenaar en Marcus Bakker.

Openluchtspelen

Openluchtspelen waren een belangrijk onderdeel van de manifestatie. Zo was er in 1952 een stuk over de jarenlange gevangenisstraf die Indië-weigeraar Piet van Staveren uit moest zitten. In 1954 was er een openluchtspel over het plan om de vijfde mei als feestdag te schrappen.

In de jaren zestig en zeventig zorgde de partij dat een impresario zoals Ben Ensink of Joop van den Ende de artiesten boekten. Tijdens het feest van 1960 trad het jonge Frans/Marokkaans zangtalent Frida Boccara op. In die periode hadden de artiesten geen probleem om voor welke “achterban” dan ook te spelen. Zij vonden het vooral belangrijk om een podium te hebben voor een publiek van zo’n twaalf- tot vijftienduizend mensen.

Veel amusement

Amusement en veel eten en drinken. De organisatoren maakten er werk van. De gewesten brachten hun bijzonderheden mee. Volendammers in kostuum verdienden op het feest door kaas, haring en jenever te verkopen. De Limburgers namen vlaai mee en de Drentenaren zorgden voor koek. Dat initiatief hadden de gewesten overgenomen van het feest van het populaire Franse partijblad l’Humanité.

De zomerfeesten gingen over in najaarsfeesten. De communistische propaganda kreeg een minder prominente plek. Gezelligheid was de belangrijkste doelstelling. De mensen zagen elkaar weer. De communisten die uit steden en dorpen kwamen waar weinig mensen met hun politieke ideeën rondliepen, hadden tijdens het Waarheid Zomerfeest gezelschap van geestverwanten. De bijeenkomsten werden volgens CPN-coryfee Roel Walraven tot eind jaren zeventig bezocht.